Sinterklaas en Zwarte Piet

Mainpage / E-Mail / Facebook / Twitter

This article is written in Dutch because it concerns a Dutch issue. This article is a first draft. Comments are welcome.

Sinterklaas en Zwarte Piet

Het feest der kinderen. Sinterklaas. Het is weer bijna zover. Velen jonge Nederlanders kijken reikhalzend uit naar 5 december. Toch is er ook conflict rondom dit traditionele volksfeest. De huidskleur van de helper van de goed heiligman staat onder vuur. Wat zijn de standpunten? Wie heeft er gelijk? Is er een oplossing? Laten we eens kijken.

Pro Piet

Sinterklaas is een traditie die vele eeuwen teruggaat in de tijd (Arnold-Jan Scheer, Volkskrant 15-10-2013). Het zwart zijn van de Piet is een heidense traditie en heeft niks met racisme te maken.

Zwart -> nacht -> gevaarlijk en mysterieus voor dagdieren + culturen gaan hiermee aan de slag = mythen en legenden.

Het zwart verven van een gezicht voor de rol van boeman of clown is overal in Europa en zelfs in het midden oosten traditie geweest, en vaak nog steeds.

Daarnaast is in de beleving van het kind, nooit de gedachte opgekomen, dat Zwarte Piet een Afrikaanse slaaf is. Zo is het voor mij (deze schrijver) en vele anderen het geval. Sinterklaas is een onschuldig kinderfeest. Piet is gewoon de ondeugende knecht van Sinterklaas. Hij maakt autoriteit belachelijk. Hij ziet er zwart uit om kinderen een beetje bang te maken. Als je stout bent geweest, stopt hij je in de zak van Sinterklaas en moet je mee naar Spanje. Waarom Spanje? Geen idee.

De anti Zwarte Piet campagne ziet racisme waar het niet is, en kan zich beter bezigen met echt racisme, zoals bij de politie of in de politiek.

Wat ook vaak vergeten wordt, is dat racisme van alle tijden en alle mensen is (lees the mechanics of discrimination en the west is the best). De anti blanke toon van de campagne kan velen tegen de borst stuiten. Blanken hebben het altijd gedaan, en zijn de slechte mensen op aarde, zo horen we altijd. Niets is uiteraard minder waar, zonder Europa waren er bijvoorbeeld geen mensenrechten geweest.

Anti Zwart

Je bent Afrikaan. Je vlucht naar Nederland. Of je verhuist vanuit de zonnige Antillen naar het koude natte moederland, omdat daar nu eenmaal betere kansen liggen. Tijdens het wandelen over straat zie je een optocht voorbij komen. Een of andere blanke figuur met een hoed en een staf. Het zal wel iets Christelijks zijn.. Maar wie lopen daar nu naast? Zwarte gezichten met kroeshaar en rode lippen. Gelijk aan de eeuwen oude racistische reclame op menig product uit het koloniale tijdperk. De ongeciviliseerde, grappige en incompetente Afrikaan. Je voelt je beledigd.

Tsja..

 

Het is enigzins onduidelijk waar de Zwarte Piet vandaan komt. Na de opkomst van het protestantisme werd in Noord Nederland de goedheiligman opgevoerd als boeman (wikipedia). Sinterklaas kreeg ter afschrikking een zwarte kleur. Of de keuze voor zwart werd gemotiveerd vanuit een of ander beeld van Afrikanen, is onduidelijk. Op zijn minst onwaarschijnlijk, gezien het eeuwenoude voorkomen van zwarte schrikfiguren.

Echter ten tijde van de koloniale overheersingen werden Sint en Piet pas aparte figuren (circa 1850). Dat men destijds wist dat Zwarte Piet toch wel erg op de zo vaak zonder visum getransporteerde Afrikaan leek, mag geen intellectueel zijn ontgaan. Voor de Anti Zwart-op-de-Piet campagne is de link tussen blank racisme versus Afrikanen en Zwarte Piet begrijpelijk zeer snel gelegd. Ondanks de eeuwen oude traditie van zwarte boemannen.

Wie heeft er gelijk?

Het argument van de Pro Piet campagne houdt stand. Zwarte Piet is niet racistisch bedoeld vanuit diegene die het vieren. Verder is het wellicht niet mogelijk eenduidig vast te stellen of de bedenkers van de Zwarte Piet racistische motieven hadden. Zwart als afschrikking hoort bij de natuur van de mens (wit met zwarte achtergrond trouwens ook). Discriminatie ook. Wie kan het zeggen.

In een ideale wereld, waarin iedereen gelijk behandeld wordt en gelukkig is, is het volgende niet te veel gevraagd van de anti Zwart kant:

''Oh beledigde mens, zet u over uw eerste-gezicht indruk heen en aanschouw de Zwarte Piet in zijn ware aard.''

''Den Zwarten Piet is de olijke tegenhanger en partner van de autoriteit van Sint Nicolaas. Het Zwarte in deze figurant is doch slechts toeval. Neem rust op in uw ziel en stoor u er niet aan. Bevrijd u zelf van het Zwart-Wit denken, indien u niet onverhinderd en direct boekendrukker wilt worden.''

We leven echter in een wereld waarin niet iedereen gelijk behandeld wordt. Ook in Nederland. De associatie met tussen Zwarte Piet en racisme is voor een buitenstaander onontkoombaar logisch. Het is teveel gevraagd voor de 'gewone mens' om zich over zo iets zichtbaar logisch heen te zetten. Zeker gezien het recente Europese verleden van slavernij. Als u een stel jihadisten op TV geweld ziet promoten, kunt u zich op dat moment nog bedenken dat er ook goede moslims zijn? Namelijk de overgrote meerderheid?

Eh... wie heeft er nu gelijk dan? Kom op man. Al dat gepraat..

The Foundation point of view

Een frisse blik vanuit het Foudationism, of te wel vanuit de logica van deze schrijver. De voorkeur ligt bij analyse boven opinie. Hieronder volgt er eentje.

Wat hebben we? Sinterklaas feest.

Wat is het doel van het Sinterklaas feest? Kinderen vermaken.

Waaruit bestaat het Sinterklaas feest? X-aantal rituelen en tradities. O.a. cadeaus, een Sint en een Zwarte Piet.

Wat is een Zwarte Piet? Een vage figuur. De vaagheid zit in de rol. Zowel boeman als snoep uitgever. Zowel knecht als anti-autoriteit.

Waarom maken mensen zich druk om de Zwarte Piet? Zwarte Piet lijkt op een Afrikaan. Sterker nog, hij lijkt op de racistische prenten uit de tijd van de slavernij. Echter, de Zwarte Piet is een traditie zonder racistische intenties. Mensen kleden zich in de ene, of juist de andere opinie.

Kunnen de anti mensen zich hierover heen zetten? Nee. Het is voor de mensheid huidig niet mogelijk om dit type visueel verband te negeren (op individuen met een bepaald niveau van opleiding en intellect na).

Doet het er toe dat de Piet Zwart is? Zie doel. Kinderen vermaken. Er is geen directe link tussen Zwart en het vermaken van kinderen. Het angst gedeelte dat Zwart brengt kan eenvoudig weg vervangen worden door iets anders. Een clowns uniform bijvoorbeeld. Of geheel witte schmink plus een zwarte kleding.

Wat is de impact van het veranderen van de traditie? boze mensen voor 10 jaar. Hierna hoor je niemand er meer over. Sinds mensenheugenis veranderen rituelen en tradities keer op keer. Het Sinterklaas feest zelf is een goed voorbeeld.

Oplossing: verander het ritueel.

 

Voordelen

1. Het is uitvoerbaar.
2. Hiermee kom je tegemoet aan het onontkoombare feit dat Zwarte Piet op een domme Afrikaan lijkt.
3. Het is makkelijk. Zwarte Piet wordt gewoon Stoute Piet. Dat is ook oud Nederlands. Stout betekend immers zowel dapper als ondeugend.
4. Er is geen langdurige impact.

Nadelen

1. Tien jaar boosheid van 'echte Nederlanders'. Mensen die vragen van anderen zich over iets heen te zetten waar vrijwel geen mens zich over heen kan zetten, inclusief zij zelf. Daarna boeit het niemand meer.

Alternatief: doe niets.

Voordelen

1. Je hoeft niets te doen.
2. Een grote groep mensen is blij met het vast houden aan traditie. Vast houden heeft een waarde ansich, zo is de beleving. Joepi jee. Een overwinning voor de logica van racistisch-was-het-niet-bedoeld-dat-traditionele-zwart-zijn.

Nadelen

1. Het is niet uitvoerbaar. Het niet associëren van Zwarte Piet met racisme is voor buitenstaanders niet uitvoerbaar. Daar is de mens te klein voor (Olivier B. Bommel refereerde ooit aan het denkraam. Wellicht is dit bij de meesten inmiddels vervangen door de tegels in Windows 10).
2. Een grote groep gekleurde mensen binnen Nederland zal altijd boos blijven.
3. Internationale afkeuring. Elke Afrikaanse president die hier langs komt zul je het een en ander moeten wijsmaken.

Conclusie

Beide kanten van de discussie rondom Zwarte Piet zijn begrijpelijk en ook logisch. Ze zijn ook niet eens tegenstrijdig. Zwarte Piet is geen racistische figuur. Zwarte Piet lijkt wel degelijk op de racistische koloniale portrettering van een domme Afrikaan. Echter de zienswijzen zijn niet verenigbaar. De een wil behoud, de ander verandering. De oplossing is eenvoudig en vrijwel pijnloos. We kunnen de Zwarte Piet omzetten naar een ander type Piet. Het doel is tenslotte een leuk kinderfeest. Het is voor ons een kleinere aanpassing dan voor de mensen die racisme zien. Wat maakt het uit of Piet Zwart blijft? Hij is het tenslotte pas sinds 1850. Sinterklaas is veel ouder en overleeft het wel.

Let op, deze tekst is geschreven in een komische stijl  (satire) en wijkt hiermee af van de gebruikelijk stijl van de teksten op deze blog. Meestal geef ik de voorkeur geeft aan een neutrale (wetenschappelijke/filosofische) stijl van schrijven omdat dit in mijn optiek neutrale analyses het beste tot hun recht doet komen. Voor dit onderwerp echter maak ik opnieuw een uitzondering. Gezien de natuur van het onderwerp en de standpunten tot dus ver schat ik in dat juist een stukje satire de neutrale analyse beter tot zijn recht doet komen.