This article is written in Dutch because it concerns a Dutch issue. This article is a first draft. Comments are welcome.
Sinterklaas en Zwarte Piet
Het feest der kinderen. Sinterklaas.
Het is weer bijna zover. Velen jonge Nederlanders kijken reikhalzend
uit naar 5 december. Toch is er ook conflict rondom dit traditionele
volksfeest. De huidskleur van de helper van de goed heiligman staat
onder vuur. Wat zijn de standpunten? Wie heeft er gelijk? Is er een oplossing? Laten we
eens kijken.
Pro Piet
Sinterklaas
is een traditie die vele eeuwen teruggaat in de tijd (Arnold-Jan Scheer, Volkskrant 15-10-2013). Het zwart zijn
van de Piet is een heidense traditie en heeft niks met racisme te
maken.
Zwart -> nacht -> gevaarlijk en
mysterieus voor dagdieren + culturen gaan hiermee aan de slag =
mythen en legenden.
Het zwart verven van een gezicht voor
de rol van boeman of clown is overal in Europa en zelfs in het midden
oosten traditie geweest, en vaak nog steeds.
Daarnaast is in de beleving van het
kind, nooit de gedachte opgekomen, dat Zwarte Piet een Afrikaanse
slaaf is. Zo is het voor mij (deze schrijver) en vele anderen het
geval. Sinterklaas is een onschuldig kinderfeest. Piet is gewoon de
ondeugende knecht van Sinterklaas. Hij maakt autoriteit belachelijk.
Hij ziet er zwart uit om kinderen een beetje bang te maken. Als je
stout bent geweest, stopt hij je in de zak van Sinterklaas en moet je
mee naar Spanje. Waarom Spanje? Geen idee.
De anti Zwarte Piet campagne ziet
racisme waar het niet is, en kan zich beter bezigen met echt racisme,
zoals bij de politie of in de politiek.
Wat ook vaak vergeten wordt, is dat
racisme van alle tijden en alle mensen is (lees the mechanics of discrimination en the west is the best). De
anti blanke toon van de campagne kan velen tegen de borst stuiten.
Blanken hebben het altijd gedaan, en zijn de slechte mensen op aarde,
zo horen we altijd. Niets is uiteraard minder waar, zonder Europa
waren er bijvoorbeeld geen mensenrechten geweest.
Anti Zwart
Je bent Afrikaan. Je vlucht naar
Nederland. Of je verhuist vanuit de zonnige Antillen naar het koude
natte moederland, omdat daar nu eenmaal betere kansen liggen. Tijdens
het wandelen over straat zie je een optocht voorbij komen. Een of
andere blanke figuur met een hoed en een staf. Het zal wel iets
Christelijks zijn.. Maar wie lopen daar nu naast? Zwarte gezichten
met kroeshaar en rode lippen. Gelijk aan de eeuwen oude racistische
reclame op menig product uit het koloniale tijdperk. De
ongeciviliseerde, grappige en incompetente Afrikaan. Je voelt je
beledigd.
Tsja..
Het is enigzins onduidelijk waar de
Zwarte Piet vandaan komt. Na de opkomst van het protestantisme werd
in Noord Nederland de goedheiligman opgevoerd als boeman (wikipedia). Sinterklaas kreeg ter afschrikking een zwarte kleur. Of de keuze voor
zwart werd gemotiveerd vanuit een of ander beeld van Afrikanen, is
onduidelijk. Op zijn minst onwaarschijnlijk, gezien het eeuwenoude
voorkomen van zwarte schrikfiguren.
Echter ten tijde van de koloniale
overheersingen werden Sint en Piet pas aparte figuren (circa 1850).
Dat men destijds wist dat Zwarte Piet toch wel erg op de zo vaak
zonder visum getransporteerde Afrikaan leek, mag geen intellectueel
zijn ontgaan. Voor de Anti Zwart-op-de-Piet campagne is de link
tussen blank racisme versus Afrikanen en Zwarte Piet begrijpelijk
zeer snel gelegd. Ondanks de eeuwen oude traditie van zwarte
boemannen.
Wie heeft er gelijk?
Het argument van de Pro Piet campagne
houdt stand. Zwarte Piet is niet racistisch bedoeld vanuit diegene
die het vieren. Verder is het wellicht niet mogelijk eenduidig vast
te stellen of de bedenkers van de Zwarte Piet racistische motieven
hadden. Zwart als afschrikking hoort bij de natuur van de mens (wit
met zwarte achtergrond trouwens ook). Discriminatie ook. Wie kan het zeggen.
In een ideale wereld, waarin iedereen gelijk behandeld wordt en gelukkig is, is het volgende niet te veel gevraagd van de anti Zwart kant:
''Oh beledigde mens, zet u over uw
eerste-gezicht indruk heen en aanschouw de Zwarte Piet in zijn ware
aard.''
''Den Zwarten Piet is de olijke
tegenhanger en partner van de autoriteit van Sint Nicolaas. Het
Zwarte in deze figurant is doch slechts toeval. Neem rust op in uw
ziel en stoor u er niet aan. Bevrijd u zelf van het Zwart-Wit denken,
indien u niet onverhinderd en direct boekendrukker wilt worden.''
We leven echter in een wereld waarin niet
iedereen gelijk behandeld wordt. Ook in Nederland. De associatie met
tussen Zwarte Piet en racisme is voor een buitenstaander
onontkoombaar logisch. Het is teveel gevraagd voor de 'gewone mens'
om zich over zo iets zichtbaar logisch heen te zetten. Zeker gezien
het recente Europese verleden van slavernij. Als u een stel jihadisten op TV geweld ziet promoten, kunt u zich op dat moment nog bedenken dat er ook goede moslims zijn? Namelijk de overgrote meerderheid?
Eh... wie heeft er nu gelijk dan? Kom op
man. Al dat gepraat..
The Foundation point of view
Een frisse blik vanuit het Foudationism, of
te wel vanuit de logica van deze schrijver. De voorkeur ligt bij analyse boven opinie. Hieronder volgt er eentje.
Wat hebben we? Sinterklaas feest.
Wat is het doel van het Sinterklaas
feest? Kinderen vermaken.
Waaruit bestaat het Sinterklaas feest?
X-aantal rituelen en tradities. O.a. cadeaus, een Sint en een Zwarte
Piet.
Wat is een Zwarte Piet? Een vage
figuur. De vaagheid zit in de rol. Zowel boeman als snoep uitgever.
Zowel knecht als anti-autoriteit.
Waarom maken mensen zich druk om de
Zwarte Piet? Zwarte Piet lijkt op een Afrikaan. Sterker nog, hij
lijkt op de racistische prenten uit de tijd van de slavernij. Echter,
de Zwarte Piet is een traditie zonder racistische intenties. Mensen kleden zich in de ene, of juist de andere opinie.
Kunnen de anti mensen zich hierover
heen zetten? Nee. Het is voor de mensheid huidig niet mogelijk om dit type visueel verband te negeren (op individuen met een
bepaald niveau van opleiding en intellect na).
Doet het er toe dat de Piet Zwart is?
Zie doel. Kinderen vermaken. Er is geen directe link tussen Zwart en
het vermaken van kinderen. Het angst gedeelte dat Zwart brengt kan
eenvoudig weg vervangen worden door iets anders. Een clowns uniform
bijvoorbeeld. Of geheel witte schmink plus een zwarte kleding.
Wat is de impact van het veranderen van
de traditie? boze mensen voor 10 jaar. Hierna hoor je niemand er meer
over. Sinds mensenheugenis veranderen rituelen en tradities keer op
keer. Het Sinterklaas feest zelf is een goed voorbeeld.
Oplossing: verander het ritueel.
Voordelen
- Het is uitvoerbaar.
- Hiermee kom je tegemoet aan het onontkoombare feit dat Zwarte Piet op een domme Afrikaan lijkt.
- Het is makkelijk. Zwarte Piet wordt gewoon Stoute Piet. Dat is ook oud Nederlands. Stout betekend immers zowel dapper als ondeugend.
- Er is geen langdurige impact.
Nadelen
- Tien jaar boosheid van 'echte Nederlanders'. Mensen die vragen van anderen zich over iets heen te zetten waar vrijwel geen mens zich over heen kan zetten, inclusief zij zelf. Daarna boeit het niemand meer.
Alternatief: doe niets.
Voordelen
- Je hoeft niets te doen.
- Een grote groep mensen is blij met het vast houden aan traditie. Vast houden heeft een waarde ansich, zo is de beleving. Joepi jee. Een overwinning voor de logica van racistisch-was-het-niet-bedoeld-dat-traditionele-zwart-zijn.
Nadelen
- Het is niet uitvoerbaar. Het niet associëren van Zwarte Piet met racisme is voor buitenstaanders niet uitvoerbaar. Daar is de mens te klein voor (Olivier B. Bommel refereerde ooit aan het denkraam. Wellicht is dit bij de meesten inmiddels vervangen door de tegels in Windows 10).
- Een grote groep gekleurde mensen binnen Nederland zal altijd boos blijven.
- Internationale afkeuring. Elke Afrikaanse president die hier langs komt zul je het een en ander moeten wijsmaken.
Conclusie
Beide kanten van de discussie rondom
Zwarte Piet zijn begrijpelijk en ook logisch. Ze zijn ook niet eens
tegenstrijdig. Zwarte Piet is geen racistische figuur. Zwarte Piet
lijkt wel degelijk op de racistische koloniale portrettering van een domme Afrikaan. Echter de
zienswijzen zijn niet verenigbaar. De een wil behoud, de ander verandering. De oplossing is eenvoudig en
vrijwel pijnloos. We kunnen de Zwarte Piet omzetten naar een ander type Piet. Het
doel is tenslotte een leuk kinderfeest. Het is voor ons een kleinere aanpassing dan voor de mensen die racisme zien. Wat maakt het uit of Piet
Zwart blijft? Hij is het tenslotte pas sinds 1850. Sinterklaas is veel
ouder en overleeft het wel.
Let op, deze tekst is geschreven in een
komische stijl (satire) en wijkt hiermee af van de gebruikelijk stijl van de
teksten op deze blog. Meestal geef ik de voorkeur geeft aan een
neutrale (wetenschappelijke/filosofische) stijl van schrijven omdat
dit in mijn optiek neutrale analyses het beste tot hun recht doet
komen. Voor dit onderwerp echter maak ik opnieuw een uitzondering.
Gezien de natuur van het onderwerp en de standpunten tot dus ver
schat ik in dat juist een stukje satire de neutrale analyse beter tot
zijn recht doet komen.
